Als men langs het strand loopt komt men tegenwoordig om de 250 meter zo'n paal tegen, zelfs twee op dezelfde hoogte, alleen de één een zestigtal meters meer naar zee dan de ander. Voorheen stond er slechts om iedere kilometer een paal, de hulp strandpaal - de originele strandpaal was al lang onder gestoven onder het zeeduin, de reep. Daar pal voor het dorp paal 66 staal sprak men al gauw van zoveel paal om de zuid of om de noord als plaatsaanduiding van bijvoorbeeld een stranding. Men zou haast denken dat deze palen er altijd gestaan hebben. U begrijpt dat dit zo niet is, maar hoe en sinds wanneer staan zij daar?

   Eikenhouten strandpaal nr.64  

Eikenhouten palen
De strandpaal is bedacht door Jan Blanken een Nederlands waterbouwkundige van naam. Hij werd geboren 15 november 1755 te Berg-Ambacht en overleed 17 juli 1838 te Vianen. In de tussenliggende jaren maakte hij op tal van gebieden naam. Koning Lodewijk, van de Bataafse Republiek, benoemde hem in 1806 tot directeur-generaal der maritieme werken en 21 maart 1808 werd hij inspecteur-generaal van de Waterstaat. In de jaren 1840 l/m 1843 en 1857 werden, beginnende bij Huisduinen, om de duizend ellen afstand 124 eikenhouten palen in het zand geheid. Eikenhouten palen lang 4 el en 25 x 25 duim op de kop. Deze palen werden zover de grond in geheid totdat nog ongeveer 1 el daarboven uitstak. De el die hier genoemd wordt was een oude benaming maar was lang 1 meter. De palen werden genummerd 1 t/m 124 beginnende in Huisduinen.

Strandboeken
Het moet een enorm karwei geweest zijn als men alleen al denkt aan het transport en het meten zonder de huidige middelen, een voordeel was dat men niet gehinderd werd door het Noordzee kanaal en de Nieuwe waterweg, daar beide toen nog niet bestonden. Voor elke paal werd, en wordt, in z.g. strandboeken jaarlijks een aantal gegevens bijgehouden zoals afstand tot voet van het duin, de afstand tot de gemiddelde hoog- en laagwaterlijn en de breedte van het strand. De hoogte van de duinvoet en hel doorgaande strand werd eerst aangegeven t.o.v. volzee, sinds 1900 worden de diverse hoogten berekend ten opzichte van het N.A.P.- het Normaal Amsterdams Peil, geen Nieuw Amsterdams Peil zoals vaak gezegd wordt.

Hoogteligging van de zeebodem
Sinds 1962 wordt ter hoogte van iedere paal, tot een bepaalde afstand uit de kust, naast de hoogte van het strand ook de hoogteligging van de zeebodem bepaald. Vanaf begin zeventiger jaren wordt de kust jaarlijks fotogrammetrisch opgenomen waartoe men de strandpalen tijdelijk tooit met een grote schijf en de strandpaal ook in duin zijn intrede deed.

Maarten Weber