De toegangswegen naar Zandvoort

Als redactielid, wonend in Heemstede, moet je regelmatig vergaderen in Zandvoort. Daarbij maak je gebruik van een van de oudste wegen van Heemstede, de Zandvoortselaan. De geschiedenis gaat terug tot 1284. Voor die tijd was er ook een verbinding tussen Heemstede en Zandvoort, maar daarover is weinig terug te vinden.

Heerlijkheid Berkenrode
De eerste naam was Gasthuislaan, de weg vormde de noordelijke grens met de Heerlijkheid Berkenrode en de zuidelijke van het Gasthuis-land. In de 13e eeuw stond daar al een gasthuis. De naam werd ontleend aan de bezittingen in de vorm van grond van het Sint Elisabeth Gasthuis te Haarlem. In 1684 werd een nieuwe Gasthuislaan aangelegd maar de naam werd spoedig veranderd in Aerdenhoutselaan. Nog later werd gekozen voor Zandvoortselaan om aan te tonen dat dit de hoofdweg naar die plaats was.

Ging je vroeger naar Zandvoort over de Zandvoortselaan, dan moest er eerst tol
worden betaald bij aankomst bij de Tol. De Tolweg is vernoemd naar dit gebouw.
                  Op 1 maart 1917 werd de Tol buiten werking gesteld
                                   en was er vrij verkeer mogelijk  
 
Wildernis
Tot 1825 was het een mulle zandweg, slingerend door de wildernis en moeilijk begaanbaar en berijdbaar. Het toentertijd arme vissersdorp Zandvoort was beslist geen oord om toeristen te trekken, erg druk was het niet op het zandpad. In 1824 werd een commissie gevormd om te komen tot de stichting van Het Groot Badhuis en de aanleg van een straatweg. In 1825 werd met de bestrating begonnen welk karwei in 1828 voltooid werd. Voor het eerst was Zandvoort goed te bereiken, niet meer gehinderd door de venen van de Heer van Berkenrode die voordien een natuurlijke barrière vormden.
 

                       Hier het Tolhuisje gezien van de andere kant

Twee Tollen
Door de intrede van fiets en auto nam de verkeersdrukte toe, maar er waren nog altijd obstakels op de weg namelijk de twee tollen, gesticht om de kosten van aanleg en onderhoud te bestrijden, één in Zandvoort en de ander bij het oude Klaphek in Aerdenhout bij de herberg de "Haringbuijs", voorheen "Het Gulden Klaverblad", pleisterplaats van vele Zandvoorters. Beide tollen werden 1 maart 1917 opgeheven.

Paardenkoetsje
De spoorwegen brachten grote veranderingen. In 1842 werd de lijn Amsterdam - Haarlem doorgetrokken naar Leiden. Heemstede had geen station maar in de zomermaanden was er later een halteplaats aan de Zandvoortselaan. Om in Zandvoort te komen moest men ofwel lopen of, voor de meer gefortuneerde, was er een paardenkoetsje. De halte heeft bestaan van 1872 tot 1880. Na de aanleg van de spoorbaan naar Zandvoort in 1881 had de halte geen zin meer. In 1927 kwam er echter een permanente stopplaats. De spoorbaan werd in 1958 opgehoogd zodat in ieder geval files, als gevolg van gesloten overwegbomen, verleden tijd zijn.

Harry Opheikens.