Het 10-jarige bestaan van de Israelische gemeente

In kerkelijken kring is onder groote belangstelling het tienjarig bestaan van de Israelietische Gemeente herdacht. In de synagoge aan de dr. Mezgerstraat werden wijdingsdiensten gehouden, die werden geleid door den heer J. Rabbie, solist uit het koor van de groote synagoge te Amsterdam.

   De voormalige synagoge aan de Dr. Johannus G. Mezgerstraat te Zandvoort

 

Gaan we we terug tot den tijd, dat deze Gemeente in wording was, dan moeten we teruggaan in onze herinnering tot 1899. Zandvoort begon zich toen te ontwikkelen als badplaats. Vooral de Amsterdammers gingen toen belangstelling voor ons baddorp tooncn. Het gevolg was, dat talrijke Joodsche families hier hun vacantietijd kwamen doorbrengen. Ook uit het buitenland vertoefden toen op ons baddorp talrijke joodsche families. Daardoor ontstond een verlangen, dat ook hier gelegenheid zou zijn den Sabbath te kunnen vieren. Aan dit verlangen werd voldaan en elke week kwam een voorganger uit Amsterdam over, om hier op Sjabbas godsdienstoefeningen te houden.

Diverse lokatie's

Als de mannen, die daarvoor het meeste werk hebben verricht, noemen we uit de geschiedenis van het kerkelijk Joodsche leven van die dagen de namen van J. J. del Cantro en Maurits Prins. Eerst werden de diensten gehouden in de villa Clarewerth van den heer Strauss aan den Boulevard de Favauge. Later, toen verandering noodzakelijk was, werd een werkplaats gehuurd aan de Schoolstraat. Dit voldeed natuurlijk niet en het werd eenige jaren zoeken en veranderen en nog eens veranderen. Meestal werd een leege villa in gebruik genomen, soms ook een kamer. Toch was er steeds groote belangstelling voor de diensten, die toen reeds door ongeveer een dertigtal geloovigen trouw werden bijgewoond. De heer Prins, daarbij gesteund door de heren Veersheim Nijkerk, leidde daaruit terecht af dat er een verbetering in dien toestand moest komen. Er werd een huis gehuurd, maar de heerschende woningnood omstreeks 1911 maakte ook dat gebouw niet voor een geregelden dienst geschikt.

Plannen

Het was de heer Jesaja Lissauer, die aan dien ongeregelden en onzekeren toestand een einde maakte. Sinds jaren een trouwe en regelmatige bezoeker van ons baddorp, wist hij enkele personen om zich heen te vereenigen, die hem wilden steunen in zijn plannen. Ten huize van den heer Veersheim werd een bijeenkomst gehouden, waar bij tegenwoordig waren de heeren Jacq. Veersheim, J. H. Lamon. N. Davids.Bzn. , H.M. Nijkerk,  F. Friedman, A. J. van Amerongen en S. Menist. Waar allen het eens waren, dat dringend verbetering noodig was, werd na lange beraadslagingen besloten, de vereeniging Elia te stichten. Het doel van deze stichting was, te Zandvoort een villa te doen bouwen en exploiteeren. Dat exploiteeren zou dan zijn een gebruiken voor den Sjabbasdiensten. Maar men koos de stichting van een villa, omdat later een eventueele verkooping gemakkelijker zou kunnen geschieden. Als voorloopig bestuur van Elia werden gekozen de heeren Veersheim, Davids en Van Amerongen. Zij werden de grondleggers van de later gebouwde synagoge.

Perceel bouwgrond aan de Mezgerstraat
Dat het ernst was en dat met energie gearbeid werd, kon wel worden afgeleid uit het feit, dat reeds een week later een perceel bouwgrond aan de dr. Mezgerstraat gekocht werd, waar later het kerkgebouw zou verrijzen. Voorloopig werd met den heer Ten Broeke een overeenkomst aangegaan, waardoor althans een voorloopige regelmatigheid in het vervullen van de diensten mogelijk werd. Er werd aan de Brugstraat een perceel gebouwd, waarvan de bovenverdieping als synagoge werd ingericht. Drie jaar werden daar de Sjoeldiensten gehouden. Door overlijden ontviel de heer Veersheim aan het bestuur van Elia. Zijn plaats werd ingenomen door den heer H. van Dam Azn. Deze was een specialiteit op bouwkundig gebied en daarvan heeft men een dankbaar gebruik gemaakt.

Eerste steenlegging

De plannen voor den bouw van een eigen Kerkgebouw namen nu vasteren vorm aan en in 1921 werd het definitieve plan genomen, om tot den bouw over te gaan. De bouw werd opgedragen aan den heer L. ten Broeke en zoo er iemand was, die daartoe het recht had, dan was het zeker wel den heer Jesaje Lissauer, om van het nieuwe gebouw den eersten steen te leggen. Bij deze plechtigheid bleek wel, hoe groot de belangstelling voor de oprichting was. Vele autoriteiten waren daarbij tegenwoordig, o.a. burgemeester Beeckman en Rabbijn de Vries uit Haarlem.

                              Krantenartikel uit een dagblad uit 1922

Inwijding op 22 augustus 1922
Maar nog grootere belangstelling was er bij de inwijding, die in Augustus 1922 plaats had. Burgemeester Beeckman, Opperrabbijn Onderwijzer, ds. Posthumus Meyes, Rabbijn Coppenhagen, vertegenwoordigers van den kerkeraad uit Haarlem en Amsterdam, ook van de Port. Isr. Gemeente en tal van andere autoriteiten, woonden deze plechtigheid bij. De inwijdingsrede werd gehouden door den Opperrabbijn Onderwijzer uit Amsterdam, voorganger was de heer Lissauer.

Zelfstandig verklaard
Op een vergadering in 1923 in Hotel d'Orange gehouden, werd de gemeente zelfstandig verklaard. De heer De Lieme, die namens het Haarlemsche kerkbestuur tot nu toe de leiding had gehad, droeg zijn taak over op den heer Kouwer, voorzitter van de Gemeente Zandvoort. Als voorlezer werd benoemd de heer De Jong, die na een tweetal jaren in Engeland benoemd werd. Hij werd opgevolgd door den heer M. Frank Azn. en zoo zijn we in ons vluchtig overzicht gekomen tot den toestand van heden.

             Doorkijk in de Mezgerstraat richting het Noorden rond 1920

Godsdienstonderwijs
Het Joodsche kerkelijke leven mag zich in een steeds toenemende belangstelling verheugen. Wat ook wordt begonnen, of wat ook wordt aangevangen, het slaagt. En niet alleen dat de uitvoering van de plannen slagen, ze slagen ook meestal heel, heel erg goed. Dat succes, in verschillende onderdeden van het geheel bereikt, is voor het grootste deel te danken aan de groote stuwkracht, die er van den heer Frank uitgaat. Rustig en kalm werkt hij met onverminderde geestkracht en energie. In den breeden kring van Zandvoort's bevolking geniet hij een verdiende hoogachting en een volledig vertrouwen. Onder zijn leiding geeft het godsdienstonderwijs goede resultaten, die tenvolle de goedkeuring steeds verkrijgen van den Operrabbijn. Een dertigtal leerlingen bezoeken trouw en met goed gevolg de lessen, terwijl van de zijde van de ouders de grootste medewerking wordt ondervonden. De vereeniging, die hoofdzakelijk de belangen van de gemeente behartigd is Wesomagto Begagégo en deze vereeniging verricht uitstekend werk. De groote belangstelling komt ook uit in de damesvereeniging Bigdei Koudesj, die de zorg heeft voor het aanschaffen van de gewijde kleeden. Verder moeten we nog het Bouwfonds noemen. 

Grondvesten worden verstevigd
De goed geslaagde feestavonden voor dit fonds georganiseerd, bewijzen voldoende, dat ook hier een opgewekte belangstelling heerscht. Dan is er nog de Armenzorg, waaraan tevens een voorschotkas is verbonden. Ook door deze afdeeling wordt aan het Joodsche leven uitstekende diensten verleend. De Zandvoortsche gemeente zelf heeft weinig draagkracht. Gelukkig, dat in dezen zomertijd het moeilijke werk van den heer Frank gewaardeerd wordt door de gasten. Die belangstelling is een steun voor donkerder dagen. En dat het geheel zoo'n gunstig beeld geeft van godsdienstig leven, het is zeker aan den heer Frank te danken, dat de Gemeente in kracht en sterkte zich uitbreidt, wel langzaam, maar zeker en gestadig. Zoo worden de grondvesten verstevigd tot een tijd, zeker nog heel, heel lang na deze plechtige tienjarige herdenking.

Dit artikel verscheen in het Zandvoorts Weekblad van zaterdag, 26 augustus 1937